Het overwinnen van sociale traagheid

door Richard Stallman

Bijna twee decennia zijn verstreken sinds de combinatie van GNU en Linux het mogelijk maakte om een pc in vrijheid te gebruiken. We hebben sindsdien veel bereikt. Je kunt nu zelfs een laptop met GNU/Linux voorgeïnstalleerd kopen bij meer dan één hardwareverkoper—hoewel de systemen die ze leveren niet volledig vrije software zijn. Dus wat belet ons nog volledig succes te hebben?

Het grootste obstakel voor de overwinning van vrije software is sociale traagheid. Het bestaat in allerlei soorten, en je hebt daar vast enkele van gezien. Voorbeelden zijn apparaten die alleen werken met Windows, commerciële websites die alleen toegankelijk zijn vanuit Windows, en de iPlayer van de BBC die alleen werkt op Windows. Als je gemak op korte termijn belangrijker vindt dan vrijheid, zouden deze redenen wel eens genoeg kunnen zijn om Windows te gebruiken. De meeste bedrijven gebruiken Windows, dus studenten die alleen denken aan de korte termijn willen het leren gebruiken en vragen hun scholen en universiteiten om het te onderwijzen. Scholen onderwijzen Windows, leveren afgestudeerden die gewend zijn Windows te gebruiken, en dit moedigt bedrijven aan om Windows te gebruiken.

Microsoft moedigt deze traagheid actief aan: het moedigt scholen en universiteiten aan om afhankelijkheid van Windows in te stampen, en biedt contracten aan voor websites die vervolgens alleen met Internet Explorer blijken te werken.

Een paar jaar geleden waren er advertenties van Microsoft die zeiden dat Windows goedkoper in het gebruik is dan GNU/Linux. Hun vergelijkingen waren een lachertje, maar het is interessant om de fundamentelere onjuistheid op te merken, de impliciete aanname die een vorm van sociale traagheid laat zien: “Momenteel zijn er meer technische mensen die Windows kennen dan GNU/Linux.” Mensen die hun vrijheid waarderen zouden het niet opgeven om wat geld te besparen, maar veel bedrijfsleiding gelooft ideologisch dat alles wat zij bezitten, zelfs hun vrijheid, te koop zou moeten zijn.

Sociale traagheid bestaat uit mensen die zich hebben overgegeven aan sociale luiheid. Als je je overgeeft aan sociale luiheid maak je deel uit van de druk die het uitoefent op anderen; als je het kan weerstaan verminder je het. Wij overwinnen de sociale onbewogenheid door het op te merken, en lossen het op door er niet aan mee te doen.

Hier komt een zwakte in onze gemeenschap naar boven: de meeste GNU/Linux-gebruikers hebben nog nooit gehoord van de vrijheidsidealen die de ontwikkeling van GNU motiveerden, dus baseren zij hun keuzes nog steeds op basis van gemak op de korte termijn in plaats van hun vrijheid. Dit maakt hen kwetsbaar om meegetrokken te worden door sociale traagheid, zodat zij onderdeel worden van die traagheid.

Om de kracht van onze gemeenschap te behouden moeten we praten over vrije software en vrijheid—niet alleen over de praktische voordelen die open-bron-aanhangers noemen. Naarmate meer mensen zich realiseren wat ze moeten doen om de onbewogenheid te overwinnen, zullen we meer vooruitgang boeken.