1 00:00:00,700 --> 00:00:03,200 Jam Richard Stallman-i. 2 00:00:03,300 --> 00:00:05,000 25 vjetë më parë [më 1983] 3 00:00:05,100 --> 00:00:08,400 Themelova lëvizjen për Software të Lirë. 4 00:00:08,500 --> 00:00:10,700 Software i Lirë 5 00:00:10,800 --> 00:00:14,600 është software-i që respekton lirinë e përdoruesve 6 00:00:14,700 --> 00:00:18,000 dhe solidaritetin shoqëror në bashkësinë e tyre. 7 00:00:18,100 --> 00:00:24,500 Programe jo të lira janë software pronësorë. 8 00:00:24,600 --> 00:00:25,300 Kjo do të thotë që 9 00:00:25,400 --> 00:00:28,000 u heqin lirinë përdoruesve 10 00:00:28,100 --> 00:00:33,000 i mbajnë ata të përçarë dhe pa mbështetje. 11 00:00:33,100 --> 00:00:33,900 Të përçarë 12 00:00:34,000 --> 00:00:38,000 sepse u ndalohet të ndajnë me të tjerët programin 13 00:00:38,100 --> 00:00:40,000 dhe pa mbështetje 14 00:00:40,100 --> 00:00:45,500 ngaqë përdoruesi nuk e kanë kodin burim të programit. 15 00:00:45,600 --> 00:00:46,000 Që do të thotë, 16 00:00:46,100 --> 00:00:50,500 nuk mund ta ndryshojnë dot, madje as mund të shohin 17 00:00:50,600 --> 00:00:55,000 se çfarë bën vërtet programi, 18 00:00:55,100 --> 00:00:58,500 dhe mund të bëjë gjëra shumë të liga. 19 00:00:59,000 --> 00:01:02,000 Software-i i Lirë 20 00:01:02,100 --> 00:01:07,200 nënkupton që përdoruesi ka 4 liri thelbësore: 21 00:01:07,300 --> 00:01:08,800 Liria 0 22 00:01:08,900 --> 00:01:12,400 është liria për ta xhiruar programin për çfarëdo qëllimi. 23 00:01:12,500 --> 00:01:13,500 Liria 1 24 00:01:13,400 --> 00:01:17,800 është liria për studimin e kodit burim të programit 25 00:01:17,900 --> 00:01:22,000 dhe ndryshimit të tij për ta bërë të bëjë çka doni ju. 26 00:01:22,100 --> 00:01:23,500 Liria 2 27 00:01:23,600 --> 00:01:25,800 është liria për të ndihmuar fqinjin tuaj; 28 00:01:25,900 --> 00:01:26,800 domethënë, 29 00:01:26,900 --> 00:01:29,300 liria për të bërë dhe shpërndarë 30 00:01:29,400 --> 00:01:32,500 kopje të përpikta të programit kurdo që doni. 31 00:01:32,600 --> 00:01:33,600 Dhe liria 3 32 00:01:33,700 --> 00:01:36,500 është liria për të kontribuar te bashkësia juaj; 33 00:01:36,600 --> 00:01:37,600 që do të thotë, 34 00:01:37,700 --> 00:01:41,700 liria për të bërë dhe shpërndarë kopje 35 00:01:41,800 --> 00:01:45,500 të versioneve tuaja të modifikuara të programit. 36 00:01:45,600 --> 00:01:50,600 Me këto katër liri një program është Software i Lirë 37 00:01:50,700 --> 00:01:55,400 ngaqë sistemi shoqëror i përdorimit dhe shpërndarjes së tij 38 00:01:55,500 --> 00:02:00,900 është një sistem etik që respekton lirinë e gjithkujt 39 00:02:01,000 --> 00:02:05,300 dhe lirinë e bashkësisë së përdoruesve. 40 00:02:05,400 --> 00:02:11,800 Software-i duhet të jetë i Lirë sepse lirinë e meritojmë të gjithë, 41 00:02:11,900 --> 00:02:12,900 të tërë e meritojmë 42 00:02:13,000 --> 00:02:16,900 të na lejohet të marrim pjesë në një bashkësi të lirë. 43 00:02:17,000 --> 00:02:18,000 Prandaj, 44 00:02:18,100 --> 00:02:23,000 në shkolla do të duhej të mësohej vetëm Software i Lirë. 45 00:02:23,100 --> 00:02:27,700 Ka katër arsye pse duhet bërë kështu. 46 00:02:27,800 --> 00:02:31,900 Arsyeja më e cekët është për të kursyer para. 47 00:02:32,000 --> 00:02:34,800 Shkollat nuk kanë para të mjaftueshme, 48 00:02:34,900 --> 00:02:38,100 ndaj nuk do të duhej t'i shpërdoronin paratë e tyre 49 00:02:38,200 --> 00:02:42,400 duke paguar për licencë përdorimi software-esh pronësorë. 50 00:02:42,500 --> 00:02:45,700 Kjo është një arsye e qartë, 51 00:02:45,800 --> 00:02:49,900 por disa kompani software-i pronësor 52 00:02:50,000 --> 00:02:53,500 zakonisht e asgjësojnë këtë arsye të cekët 53 00:02:53,600 --> 00:02:58,600 duke dhuruar kopje të programeve të tyre pronësore 54 00:02:58,700 --> 00:03:01,000 për shkolla, pa pagesë ose me çmime të ulëta. 55 00:03:01,100 --> 00:03:05,000 Arsyeja pse e bëjnë këtë është që nxënësit të krijojnë varësi. 56 00:03:05,100 --> 00:03:07,700 Është plan dashakeq. 57 00:03:07,800 --> 00:03:13,500 Është plan për t'i përdorur shkollat si mjete për të imponuar 58 00:03:13,600 --> 00:03:19,000 një varësi të përhershme te nxënësit. 59 00:03:19,100 --> 00:03:23,400 Nëse në një shkollë mësohet si të përdoret një program pronësor, 60 00:03:23,500 --> 00:03:26,900 nxënësi do të jetë i varur nga ai program, 61 00:03:27,000 --> 00:03:29,100 dhe pasi diplomohet 62 00:03:29,200 --> 00:03:32,600 do t'i duhet të paguajë që të përdorë atë program. 63 00:03:32,700 --> 00:03:37,400 Ka gjasa që do të punojë për një kompani 64 00:03:37,500 --> 00:03:41,900 që nuk merr kopje falas të programit. 65 00:03:42,000 --> 00:03:42,600 Prandaj, 66 00:03:42,700 --> 00:03:46,500 zhvilluesit e programeve pronësore përdorin shkollat 67 00:03:46,600 --> 00:03:51,400 që të imponojnë varësinë e përhershme të krejt shoqërisë. 68 00:03:51,500 --> 00:03:53,700 Shkollat duhet të refuzojnë 69 00:03:53,800 --> 00:03:58,000 të marrin pjesë në një plan të tillë dashakeq 70 00:03:58,100 --> 00:04:01,000 ngaqë shkollat kanë një mision shoqëror, 71 00:04:01,100 --> 00:04:05,300 arsimimin e brezit të ardhshëm për të qenë qytetarë të mirë 72 00:04:05,400 --> 00:04:11,500 të një shoqërie të aftë, të fortë, të pavarur, 73 00:04:11,600 --> 00:04:12,800 bashkëpunuese dhe të lirë. 74 00:04:12,900 --> 00:04:17,200 Kjo mund të arrihet vetëm duke u mësuar Software-in e Lirë. 75 00:04:17,300 --> 00:04:21,300 Shkollat duhet të eliminojnë, të fshijnë software-et pronësore 76 00:04:21,400 --> 00:04:24,200 dhe të instalojnë Software të Lirë. 77 00:04:24,300 --> 00:04:28,200 Por ka një arsye më të thellë: 78 00:04:28,300 --> 00:04:32,400 formimi i programuesve të zotë, 79 00:04:32,500 --> 00:04:36,000 sepse që të mund të mësohen aftësi të mira programimi 80 00:04:36,100 --> 00:04:39,800 nxënësit kanë nevojë të lexojnë shumë kod dhe të shkruajnë shumë kod. 81 00:04:39,900 --> 00:04:44,300 Që të mësojnë të shkruajnë kod të zot për programe të mëdha 82 00:04:44,400 --> 00:04:47,900 nxënësit kanë nevojë të shkruajnë ndryshime të vogla 83 00:04:48,000 --> 00:04:50,300 në kodin e programeve të mëdha. 84 00:04:50,400 --> 00:04:55,500 Krejt kjo është e mundshme vetëm me Software-in e Lirë. 85 00:04:55,600 --> 00:04:57,500 Vetëm Software-i i Lirë 86 00:04:57,600 --> 00:05:02,000 lejon edukim me teknologjinë e informacionit. 87 00:05:02,100 --> 00:05:06,900 Por ka një arsye edhe më të thellë: 88 00:05:07,000 --> 00:05:10,600 që të edukosh qytetari të mirë, 89 00:05:10,700 --> 00:05:13,800 pasi shkollat kanë mision të japin mësim 90 00:05:13,900 --> 00:05:19,100 jo vetëm fakte dhe aftësi teknike, por mbi gjithçka 91 00:05:19,200 --> 00:05:25,400 frymën e vullnetit të mirë, zakonin e të ndihmuarit të të tjerëve. 92 00:05:25,500 --> 00:05:29,300 Prandaj, çdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull: 93 00:05:29,400 --> 00:05:32,800 "nxënës, po prutë një program në klasë, 94 00:05:32,900 --> 00:05:35,600 s'mund ta mbani për vete, 95 00:05:35,700 --> 00:05:39,800 duhet ta ndani me krejt klasën." 96 00:05:39,900 --> 00:05:43,900 Shkolla duhet të praktikojë atë çka predikon, 97 00:05:44,000 --> 00:05:48,700 do të duhej të paraqiste në klasa vetëm Software të lirë. 98 00:05:48,900 --> 00:05:52,900 Krejt shkollat do të duhej të kalonin në Software-in e Lirë 99 00:05:53,000 --> 00:05:55,900 dhe të japin mësim vetëm Software të Lirë 100 00:05:56,000 --> 00:05:58,600 sepse çdo shkollë do të duhej të merrte pjesë 101 00:05:58,700 --> 00:06:08,200 në shpënien e shoqërisë drejt lirisë dhe solidaritetit shoqëror. 102 00:06:08,300 --> 00:06:10,000 Faleminderit.